Τελετή παράδοσης F-35A στην Τουρκική Πολεμική Αεροπορία

Με πανηγυρική τελετή στις εγκαταστάσεις παραγωγής του Φορτ Ουόρθ στο Τέξας, πραγματοποιήθηκε στις 21 Ιουνίου 2018 η επίσημη παράδοση των δύο πρώτων μαχητικών κρούσης F-35A Lightning ΙΙ στην Τουρκική Πολεμική Αεροπορία (ΤΗΚ). Τα δύο αεροσκάφη Πολύ Χαμηλής Παρατηρησιμότητας (VLO, Stealth) θα πετάξουν αργότερα στην Αεροπορική Βάση Λιουκ της Αριζόνα για να χρησιμοποιηθούν στην εκπαίδευση προσωπικού της ΤΗΚ. Το δεύτερο F-35A με Σειριακό Αριθμό (S/N) 18-0002 και Αριθμό Κατασκευαστή (C/N) AT-2 πραγματοποίησε την πρώτη πτήση του στις 8 Ιουνίου, ενώ το 18-0001 (ΑΤ-1) είχε προηγηθεί στις 10 Μαΐου. Το τελευταίο παρουσιαζόταν στην τελετή πλαισιωμένο από δύο όπλα τουρκικής ανάπτυξης και παραγωγής, μια βόμβα των 2.000lb (907kg) με Συλλογή Καθοδήγησης Ακριβείας 2 (HGK-2) και το βλήμα ακριβείας, αεροδυναμικής πτήσης (cruise) Προσβολής Εξ Αποστάσεως SOM-J που αναπτύσσεται για το F-35A.
Μόλις στις 18 Ιουνίου η Γερουσία των ΗΠΑ υπερψήφισε με 85-10 την ετήσια νομοθετική Πράξη Εξουσιοδότησης Εθνικής Άμυνας (NDAA) του Δημοσιονομικού Έτους 2019 (FY19) ύψους $716 δις, περιλαμβάνοντας διάταξη που απαγορεύει τη μεταφορά των F-35A στην Τουρκία, εκτός εάν ο Πρόεδρος των ΗΠΑ πιστοποιήσει πως η Άγκυρα δεν αποτελεί απειλή για την ενότητα του ΝΑΤΟ, δεν προμηθεύεται στρατιωτικό εξοπλισμό από τη Ρωσία και δεν διατηρεί αναίτια υπό κράτηση Αμερικανούς πολίτες. Ωστόσο η Γερουσία και η Βουλή των Αντιπροσώπων πρέπει να καταλήξουν σε συμβιβασμό για τις εκδοχές NDDA που ψήφισαν, το κοινό νομοσχέδιο να υπερψηφισθεί από τα δύο νομοθετικά σώματα και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ να μην ασκήσει βέτο και να το υπογράψει για να καταστεί Νόμος.
Οι εξελίξεις αυτές συμβαίνουν ενώ στις 4 Ιουνίου οι Υπουργοί Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πόμπεο και Μεβλούτ Τσαβούσογλου της Τουρκίας κατέληξαν σε συμφωνία για την περιοχή Μανμπίτζ της βόρειας Συρίας, που προβλέπει την αποχώρηση των κουρδικών Λαϊκών Μονάδων Προστασίας (YPG) –οι οποίες επιβεβαίωσαν με ανακοίνωση στις 5 του μηνός πως θα συμπτυχθούν ανατολικά του ποταμού Ευφράτη– και την ανασύσταση του Στρατιωτικού Συμβουλίου της πόλης με κατοίκους αμοιβαία αποδεκτούς από Ουάσιγκτον και Άγκυρα. Οι λεπτομέρειες της συμφωνίας δεν ανακοινώθηκαν, φέρεται όμως να προβλέπει εξάμηνη περίοδο εφαρμογής με περιπολίες Αμερικανών και Τούρκων σε γραμμή οριοθέτησης εκτός της πόλης Μανμπίτζ.
Η Τουρκία είναι εξαρχής βιομηχανικός εταίρος και συγχρηματοδότησε την ανάπτυξη και παραγωγή του F-35. Η τουρκική συνεισφορά στην Ανάπτυξη και Επίδειξη Συστήματος (SDD) ήταν $175 εκατ. σύμφωνα με έκθεση του Γραφείου Λογοδοσίας Κυβέρνησης (GAO) των ΗΠΑ (2002), ενώ η πλέον πρόσφατη δημόσια διαθέσιμη αναθεώρηση του Μνημονίου Κατανόησης μεταξύ των 9 κρατών-εταίρων για την Παραγωγή, Διατήρηση και Επακόλουθη Ανάπτυξη (PSFD MoU) του Απριλίου 2010 προβλέπει οροφή συμμετοχής $690 εκατ. για την Τουρκία. Τα ποσά αυτά αναφέρονται σε μη επαναλαμβανόμενες δαπάνες και δεν καλύπτουν τις επαναλαμβανόμενες της προμήθειας αεροσκαφών.
Περί το 30% του συνόλου των αεροσκαφών θα διαθέτει κεντρική άτρακτο κατασκευασμένη από την Τουρκική Αεροπορική Βιομηχανία (ΤΑΙ) ενώ πρόσθετες εταιρείες της Τουρκίας συνεισφέρουν στη δομική κατασκευή, στα συστήματα, στον κινητήρα F135 και στα ηλεκτρονικά του F-35. Όπως αναλύθηκε στο προηγούμενο τεύχος της «ΕΑ&Τ» (βλ. τ. 101, Ιούνιος 2018, σελ. 3: Το Κογκρέσο και τα τουρκικά F-35) το κρίσιμο χρονικό σημείο για σχετικές κυρώσεις των ΗΠΑ δεν είναι η παράδοση των F-35A στην ΤΗΚ στο έδαφος των ΗΠΑ, αλλά η μεταφορά τους στην Τουρκία, η οποία για τα δύο πρώτα μαχητικά είναι προγραμματισμένη για τον Σεπτέμβριο του 2019 σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, ή για το Νοέμβριο του 2019 σύμφωνα με την “Daily Sabah”. Μέχρι το 2020 θα παραδοθούν ακόμη τέσσερα αεροσκάφη, τα οποία θα παραμείνουν στις ΗΠΑ για εκπαίδευση Τούρκων χειριστών. Τα υπόλοιπα 24 αεροσκάφη των αρχικών παραγγελιών για 30 θα παραδοθούν μέχρι το 2024, ενώ η Τουρκία έχει δεσμευθεί συνολικά για την προμήθεια 100 F-35A.