Tα όπλα Bullpup εμφανίζονται ως ιδανική λύση για να έχεις ένα μικρού μήκους όπλο, ώστε να κινείσαι και να μάχεσαι άνετα σε αστικό περιβάλλον και ειδικά μέσα σε σπίτια, αλλά ταυτόχρονα να διατηρείς πλήρες μήκος κάννης, ώστε να μην χάνεις σε δραστικό βεληνεκές και ισχύ της βολίδας. Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι η πιο άνετη επιβίβαση – αποβίβαση από θωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού. Ωστόσο, τα πολύ περισσότερα μειονεκτήματα της σχεδίασης έχουν οδηγήσει παραδοσιακούς χρήστες όπλων Bullpup στην αντικατάστασή τους με συμβατικές σχεδιάσεις.
Ο Γαλλικός Στρατός ήταν από τους μεγαλύτερους χρήστες όπλου σχεδίου Bullpup, αλλά πρόσφατα αποφάσισε να αντικαταστήσει το σχεδίασης Bullpup FAMAS με το συμβατικής σχεδίασης ΗΚ-416. Οι Γαλλικές Ειδικές Δυνάμεις σχεδόν ποτέ δεν χρησιμοποίησαν το FAMAS, προτιμώντας τυφέκια και αραβίδες συμβατικής σχεδίασης της SIG και το αμερικανικό Μ4. Μετά επέλεξαν το ΗΚ-416 και η Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων (COS) το FN SCAR-L και SCAR-H. O Αυστραλιανός Στρατός διαθέτει το σχεδίασης BullpupSteyr AUG, και πρόσφατα ανέπτυξε την βελτιωμένη έκδοση EF-88, αλλά το Αυστραλιανό Σύνταγμα SAS χρησιμοποιεί τα κλασσικής σχεδίασης Μ4Α1, Mk18, HK416 και HK417. O Νεοζηλανδικός Στρατός χρησιμοποιούσε επίσης το Steyr AUG αλλά το 2015 το αντικατέστησε με ένα όπλο κλασσικής σχεδίασης (τύπου AR) της αμερικανικής εταιρείας LMT. Οι βρετανικές Ειδικές Δυνάμεις – SAS, SBS, SRR – και οι Μοίρες των Βρετανών Πεζοναυτών με αντιτρομοκρατική αποστολή χρησιμοποιούν Μ4Α1 και Mk18 και G3KA4 κλασσικής σχεδίασης, και όχι το βασικό όπλο του Βρετανικού Στρατού, το Bullpup τυφέκιο SA-80. Ο Κινεζικός Στρατός χρησιμοποιεί το τυφέκιο σχεδίασης Bullpup QBZ-95 αλλά το επόμενο τυφέκιό του θα είναι κλασσικής σχεδίασης και θα μοιάζει αρκετά με πλατφόρμα AR.
Συμπερασματικά, οι Ειδικές Δυνάμεις των στρατών με τυφέκιο Bullpup προτιμούν τα όπλα κλασσικής σχεδίασης, ενώ παραδοσιακοί χρήστες όπλων Bullpup τα εγκαταλείπουν για κλασσικές σχεδιάσεις. Πράγμα περίεργο, διότι οι Ειδικές Δυνάμεις ενδιαφέρονται κυρίως για μάχη CQB, αλλά δεν φαίνεται να επιλέγουν το «ιδανικό» για περιβάλλον μάχης CQB σχέδιο Bullpup…
Και τώρα συγκεκριμένα για το Tavor. Το τυφέκιο αυτό κατ’ αρχάς έχει ανοίγματα για την απόρριψη των καλύκων και στις δύο πλευρές του κορμού, ώστε να προσαρμόζεται για αριστερόχειρες. Το κάλυμμα όμως της αχρησιμοποίητης θυρίδας εξόδου επιτρέπει την διαφυγή αερίων με αποτέλεσμα ο σκοπευτής, του οποίου το πρόσωπο βρίσκεται πάνω ακριβώς από την θυρίδα, να εισπνέει τα τοξικά αέρια, ενώ υπολείμματα της πυρίτιδας μπαίνουν στα μάτια και λερώνουν το πρόσωπο (το φαινόμενο στον Ισραηλινό Στρατό είναι γνωστό ως «Πρόσωπο Tavor»). Γι’ αυτό η βολή με το Tavor απαιτεί προστατευτικά βαλλιστικά γυαλιά, ένα στάνταρ υλικό σήμερα, αλλά σίγουρα δεν μπορεί να αποτελεί αναγκαστικό συνοδευτικό απάρτιο ενός όπλου… Με άλλα λόγια: αν επιλέξουμε το Tavor θα πρέπει να αγοράσουμε και μερικές δεκάδες χιλιάδες προστατευτικά γυαλιά.
Πρόβλημα είναι και ο ισχυρότερος θόρυβος για τον σκοπευτή, επειδή ο μηχανισμός του κλείστρου βρίσκεται κάτω ακριβώς από τα αυτιά. Ο θόρυβος της εκπυρσοκρότησης ακούγεται πολύ δυνατότερος στους χρήστες όπλων Bullpup, δημιουργώντας μεγαλύτερα από τα συνηθισμένα προβλήματα επικοινωνίας μεταξύ των στρατιωτών, αλλά και αντίληψης απειλών στο γύρω περιβάλλον απ’ ό,τι δημιουργούν τα κλασσικά όπλα. Η λύση είναι οι στρατιώτες να φέρουν ηλεκτρονικά ακουστικά επικοινωνίας-προστασίας, αλλά φυσικά κάτι τέτοιο αυξάνει το κόστος της υιοθέτησης του Tavor και φυσικά σε περίπτωση βλάβης των ακουστικών ο σκοπευτής είναι «απομονωμένος» από την υπόλοιπη ομάδα.
Ένα άλλο πρόβλημα του Tavor είναι η πολύ σκληρή σκανδάλη του. Σύμφωνα με δοκιμές από έμπειρους σκοπευτές στις ΗΠΑ, η σκανδάλη είναι τόσο σκληρή που μετά τις 250 γιάρδες είναι δύσκολο να πετύχεις τον στόχο (γιατί πιέζεις τόσο δυνατά ώστε τελικά «τραβάς’ το όπλο προς τα κάτω). Γενικά τα όπλα Bullpup έχουν ένα πολύπλοκο μηχανισμό σκανδάλης, απαιτώντας μακρύτερες συνδέσεις σκανδάλης και συστήματος ελέγχου. Η πίεση έλξης της σκανδάλης των 10 λιβρών στο Tavor αναγκαστικά τραβάει το όπλο προς τα κάτω. Στις 500 γιάρδες οι σκοπευτές αναφέρουν ότι το όπλο «χορεύει» γύρω από τον στόχο. Αυτό μειώνει την αίσθηση του ελέγχου, και ο μηχανισμός σκανδάλης αυξάνει τον όγκο και το βάρος του όπλου. Και αυτά με την χρήση σκοπευτικού Red Dot. Επομένως, αν χρησιμοποιούνται τα απλά σκοπευτικά του όπλου, πόσο χειρότερη θα είναι η κατάσταση;
Στο μοντέλο Χ95, που απέκτησε η Εθνική Φρουρά της Κύπρου, η σκανδάλη λέγεται ότι έχει ελαφρύνει στις 5-6 λίβρες, βελτιώνοντας την ακρίβεια της σκόπευσης. Παρόλα αυτά, η σχεδίαση bullpup επιβάλλει έναν πολύπλοκο μηχανισμό σκανδάλης που εμφανίζει προβλήματα. Το πρόβλημα της ακρίβειας του Tavor σε μεσαίες αποστάσεις επιδεινώνεται από το πολύ μικρό μήκος του (720 χλστ. TAR-21, 640 χλστ. CTAR-21). Κάθε όπλο μικρού μήκους δεν μπορεί να σταθεροποιηθεί σωστά για σκόπευση ακριβείας. Δεν μπορεί το χέρι που κρατάει τον χειροφυλακτήρα να τεντώσει, για να σταθεροποιήσει καλά το όπλο σε μια μεγάλη βάση στήριξης. Φυσικά αυτό δεν είναι αποκλειστικό πρόβλημα του Tavor αλλά όλων των όπλων σχεδίασης Bullpup.
Εκ των ανωτέρω είναι κατανοητός ο λόγος που το όπλο έχει σχεδιαστεί για χρήση κυρίως με οπτικά σκοπευτικά Red Dot και όχι τόσο με σιδερένια σκοπευτικά. Στο X95 τα σιδερένια σκοπευτικά είναι «βυθισμένα» μέσα στην ράγα Picatinny στην ράχη του όπλου και αναπτύσσονται μόνον σε ώρα ανάγκης (χαλασμένο red dot). Κανονικά θα πρέπει να αγοραστούν σκοπευτικά Red Dot για όλα τα Tavor που θα αποκτήσουμε, καθώς το όπλο έχει σχεδιαστεί με αυτό το σκεπτικό. Τα ερωτήματα που τίθενται εδώ είναι: θα αγοραστούν δεκάδες χιλιάδες Red Dot ή οι τυφεκιοφόροι θα μείνουν με τα σιδερένια σκοπευτικά; Επομένως, απαιτείται ένα επιπλέον κόστος ώστε τα Tavor να έχουν την βασική απόδοση.
Και ένα θέμα ασφαλείας: Στο Tavor και σε όλα τα όπλα Bullpup, σε περίπτωση καταστροφικής βλάβης, η έκρηξη δεν θα γίνει 15 με 20 εκατοστά μακριά από τα μάτια του σκοπευτή, αλλά ακριβώς κάτω από το δεξί μάτι (ή το αριστερό για αριστερόχειρες), με ό,τι αυτό συνεπάγεται…
Η αλλαγή γεμιστήρα στο Tavor – και κάθε όπλο Bullpup – απαιτεί μεγαλύτερη επανατοποθέτηση του σκοπευτή, απ’ ό,τι στα όπλα κλασσικής σχεδίασης. Ο σκοπευτής πρέπει να σηκώσει και να στρέψει το όπλο για να αλλάξει γεμιστήρα και να κοιτάξει κάτω για να προβεί σε ενέργειες θεραπείας εμπλοκής. Κατ’ αυτό τον τρόπο χάνει τον γενικό προσανατολισμό προς τον στόχο που βάλλει και ταυτόχρονα ένα μεγάλο μέρος της τακτικής επίγνωσης γύρω του. Γενικά οι ενέργειες αυτές σε όπλα Bullpup απαιτούν περισσότερο χρόνο απ’ ό,τι σε ένα κλασσικό όπλο.
Η θέση του γεμιστήρα πολύ πίσω στο όπλο και πολύ κοντά στον ώμο είναι ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα των Bullpup – και του Tavor -, καθώς δυσκολεύεται η σκόπευση από την θέση πρηνηδόν. Επιπλέον, όταν ο στρατιώτης πέφτει απότομα κάτω, ενώ κρατά το όπλο στα χέρια του (π.χ. σε αιφνίδια επαφή με τον εχθρό), ο γεμιστήρας χτυπά πρώτος κάτω (αντί του πήχη του χεριού ή του κοντακίου όπως συμβαίνει στα κλασσικά όπλα) παίρνοντας όλη την ισχύ της κρούσης με κίνδυνο να φύγει, να στραβώσει, να σπάσει την βάση του ή και να πετάξει το όπλο από τα χέρια του σκοπευτή.
Μπορεί τα μικρού μήκους Bullpup να θεωρούνται ιδανικά για αστικό αγώνα, αλλά έχουν ένα πολύ βασικό μειονέκτημα: δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν από το αντίθετο χέρι και ώμο όταν το απαιτεί η κάλυψη. Στα όπλα Bullpup αλλάζοντας χέρι-ώμο η θυρίδα βρίσκεται στο πρόσωπο του σκοπευτή εκτοξεύοντας καυτούς κάλυκες. Επομένως, σε μάχη μέσα σε πόλη και μέσα σε οικίες όπου κυριαρχούν οι γωνίες, με ένα όπλο Bullpup δεν μπορείς να αλλάξεις χέρι-ώμο, αν το απαιτεί η κατάσταση, ή θα το κάνεις εκθέτοντας μεγάλο μέρος του κορμού και όλο το κεφάλι κρατώντας σε απόσταση από το κεφάλι το όπλο, για να μην δεχτείς στο πρόσωπο κάλυκες.
Η αφύσικη ισορροπία είναι ίσως το μεγαλύτερο εργονομικό πρόβλημα των όπλων Bullpup. Το σημείο ισορροπίας τους βρίσκεται μεταξύ του ώμου και του χεριού και όχι ανάμεσα στα χέρια, όπως είναι το φυσιολογικό. Όταν το όπλο πυροβολεί έχει την τάση να ανασηκώνεται η κάννη με αποτέλεσμα να απαιτείται γερό σφίξιμο του όπλου στον ώμο και τράβηγμα με το άλλο χέρι που κρατά τον χειροφυλακτήρα. Στα κλασσικά όπλα και πάλι αναπηδά το όπλο, αλλά λόγω φυσικής ισορροπίας ξαναπέφτει στο υποστηρικτικό χέρι χωρίς να χρειάζεται τράβηγμα. Γενικά, είτε σε κίνηση είτε σε στάση, το όπλο Bullpup πρέπει να γίνει προσπάθεια να κρατηθεί προς τα κάτω, καθώς όντας υπερβολικά οπισθοβαρές οδηγεί αναγκαστικά στην ανύψωση της κάννης.
Το Χ95 πάντως περιέχει μερικές βελτιώσεις, όπως είναι η μεταφορά του μοχλού όπλισης πιο πίσω και εγγύτερα στους υπόλοιπους μοχλούς ελέγχου, και η αλλαγή του μοχλού απόρριψης γεμιστήρα, ώστε να θυμίζει περισσότερο τους μοχλούς ελέγχου του M4/M16.
Εκ των ανωτέρω είναι φανερό ότι ένα όπλο Bullpup προσφέρει περισσότερα μειονεκτήματα παρά πλεονεκτήματα. Κύριο πλεονέκτημα του Tavor (και γενικά των όπλων Bullpup) είναι το μικρό μήκος του, που χαρίζει ευελιξία – ευκινησία στον στρατιώτη ιδιαίτερα μέσα σε κλειστούς χώρους που συναντώνται στο αστικό περιβάλλον, και ταυτόχρονα επιτρέπει την διατήρηση μιας κάννης ικανοποιητικού μήκους 16,5’’ σε ένα όπλο συνολικού μήκους 670 χλστ. Συγκριτικά, το Μ4 με κάννη 14,5’’ έχει συνολικό μήκος 840 χλστ. με το κοντάκιο ανεπτυγμένο και 756 χλστ. με το κοντάκιο κλειστό. Το Tavor (και κάθε άλλο τυφέκιο Bullpup) στον αστικό αγώνα θα ήταν ο αδιαφιλονίκητος νικητής έναντι όλων των κλασσικών τυφεκίων κοντής κάννης (SBR), αν δεν παρουσίαζε τα εργονομικά προβλήματα της χρήσης από τους δύο ώμους, της ισορροπίας στον χειρισμό, της εργονομίας σε διάφορες καταστάσεις κινήσεων και αντιδράσεων του στρατιώτη, όπως περιγράφηκαν ανωτέρω. Το δε όφελος της διατήρησης της κάννης μεγάλου μήκους υπονομεύεται από την μειωμένη ακρίβεια λόγω των προαναφερθέντων προβλημάτων.
Ο Ισραηλινός Στρατός προφανώς έχει αξιολογήσει ότι, για το είδος πολέμου που θα εμπλακεί στο άμεσο μέλλον, μεγαλύτερη σημασία έχει το μικρό μήκος του όπλου. Οι επόμενοι πόλεμοι του Ισραήλ αναμένεται να διεξαχθούν σε πυκνοκατοικημένες περιοχές της Λωρίδας της Γάζας, της Δυτικής Όχθης και του Λιβάνου, αλλά και σε αστικές περιοχές του Ισραήλ, εναντίον ανταρτών-τρομοκρατών πόλεων μέσα σε στενά σοκάκια, σε δωμάτια και σε σήραγγες. Η αντιμετώπιση ενός μεγάλου συμβατικού στρατού στην ανοικτή έρημο έχει απομακρυνθεί λόγω της καταστροφής της Συρίας και του Ιράκ, ενώ οι στρατοί της Ιορδανίας και της Αιγύπτου ανήκουν σε φιλικά καθεστώτα.
Ο ΕΣ ωστόσο δεν αντιμετωπίζει την ίδια απειλή. Φυσικά και υπάρχουν πόλεις και χωριά στα νησιά και τον Έβρο, αλλά η μεγαλύτερη έκταση των πιθανών πεδίων μάχης θα είναι σε βουνά και πεδιάδες, και όχι τόσο σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Σίγουρα ένα νέο σύγχρονο όπλο θα πρέπει να έχει μια πρόβλεψη για προσαρμογή μήκους σε διάφορες καταστάσεις. Αυτό επιτυγχάνεται με κοντάκιο ρυθμιζόμενα σε μήκος, μερικά εκ των οποίων είναι και πτυσσόμενα, ώστε να χωράει ο τυφεκιοφόρος πιο άνετα σε ΤΟΜΠ/ ΤΟΜΑ, άλλα οχήματα και ελικόπτερα.
Το συμπέρασμα είναι ότι ο ΕΣ δεν θα πρέπει να πειραματιστεί με ένα νέο σχέδιο, το οποίο εκτός των μειονεκτημάτων που παρουσιάζει, θα απαιτήσει πολύ πιο εντατική και μακροχρόνια εκπαίδευση των τυφεκιοφόρων, μέσα σε μια θητεία μόλις 9 μηνών και με περιορισμένο αριθμό βολών και καταναλούμενων φυσιγγίων.