Πιτάκκη Χριστίνα*
Στη σύγχρονη εποχή είναι σαφής η ανάγκη για πιστοποίηση και βεβαίωση αληθών δεδομένων. Τα έντυπα ασφαλείας προορίζονται να υποστηρίξουν την διασφάλιση γνησιότητας και αυθεντικότητας προσώπων, υλικών αγαθών και αξιών. Όσο η τεχνολογία εξελίσσεται, εξελίσσονται μαζί της τα προϊόντα της. Ως τέτοια, τα έντυπα ασφαλείας διευρύνονται, και κρίνεται σκόπιμο αρχικά να διευκρινιστεί η έννοια και το περιβάλλον τους. Κατόπιν, μελετώνται δεδομένα που σχετίζονται με την τεχνολογία παραγωγής των εντύπων ασφαλείας και ειδικότερα αυτά που σχετίζονται με κάποια από τα δημοφιλέστερα χαρακτηριστικά ασφαλείας, τα αγώγιμα και φθορίζονται μελάνια εκτύπωσης, τα οποία αμφότερα βασίζονται σε υλικά προερχόμενα από τον άνθρακα. Τέλος, διεξάγονται πειράματα που σχετίζονται με τις ιδιότητες των υλικών αυτών υπό ποικίλες συνθήκες ώστε να διερευνηθεί η αποδοτικότητά τους σε εφαρμογές εντύπων με αυξημένες απαιτήσεις ασφάλειας.
Στην μελέτη «Η συμβολή των μελανιών με ηλεκτρικές και οπτικές ιδιότητες στη διασφάλιση της γνησιότητας των εντύπων ασφαλείας» αρχικά διερευνώνται ποικίλα δεδομένα σχετικά με τα έντυπα ασφαλείας. Η εξέλιξη της τεχνολογίας και η κοινωνική, νομική και εμπορική τους προέκταση έχει επηρεάσει την έννοια και το περιεχόμενο που αυτή καλύπτει. Διευκρινίζεται το εννοιολογικό πλαίσιο, παρακολουθείται η τεχνολογική, κοινωνική και ιστορική τους εξέλιξη. Επίσης, γίνεται μια προσπάθεια ταξινόμησης των δεδομένων περί μεταφοράς τεχνολογίας εντός και εκτός της τεχνολογίας των Γραφικών Τεχνών, των χαρακτηριστικών ασφαλείας και ελέγχου σύμφωνα με το στάδιο παραγωγής και της αξίας που προστατεύουν.
Επίσης, γίνεται αναφορά στην τεχνολογία των εντύπων ασφαλείας που συνδέεται με τις γραφικές τέχνες, τα υλικά που χρησιμοποιούνται και την τεχνολογία εξέτασης, καθώς πρόκειται για τρεις παράγοντες που συνδέονται αμφίδρομα. Δίνεται έμφαση στα οπτικά χαρακτηριστικά και τα χαρακτηριστικά που ελέγχονται με τη βοήθεια τεχνολογικού εξοπλισμού, καθώς φαίνονται πως είναι από τα δημοφιλέστερα στα σύγχρονα έντυπα ασφαλείας.
Με γνώμονα τον χρόνο διεκπεραίωσης της παρούσας, την προσβασιμότητα σε υλικά και τεχνολογικό εξοπλισμό, επιλέχθηκαν δύο ειδών υλικά με τα οποία κατασκευάζονται μελάνια για έντυπα χαρακτηριστικά ασφαλείας ώστε να διερευνηθούν παράμετροι που επηρεάζουν την απόδοσή τους. Πρόκειται για υλικά με ηλεκτρικές και οπτικές ιδιότητες, και ειδικότερα αγώγιμα και φθορίζοντα υλικά με βάση τον άνθρακα. Τέλος, ακολουθούν κάποια πειράματα που αφορούν, αφενός κάποια προσπάθεια ανάπτυξης γραφενικών υλικών από οξείδιο του γραφενίου (GO) και αφετέρου τη χρησιμοποίηση έτοιμων μελανιών από κβαντικές τελείες άνθρακα (CDs) για την διερεύνηση των δυνατοτήτων τους.
Περιεχόμενα της εργασίας
A. Εισαγωγικά στοιχεία για τα έντυπα ασφαλείας 13
A1.1. Η τεχνολογική εξέλιξη της εκτύπωσης 15
A1.2. Το έντυπο ως μέσο επικοινωνίας 16
A2. Έντυπα με αυξημένες απαιτήσεις ασφάλειας 17
A2.1. Η ειδικότερη και η ευρύτερη έννοια του εντύπου ασφαλείας 17
A2.2. Ιστορικά στοιχεία για τα έντυπα ασφαλείας 20
A2.3. Ενδεικτικά στοιχεία ασφαλείας σε έντυπα 22
A2.4. Εφαρμογές των αγώγιμων και φθορίζοντων μελανιών στα έντυπα ασφαλείας 25
A2.5. Κοινωνικά στοιχεία για τα έντυπα ασφαλείας 27
A3. Θέματα περί διασφάλισης της γνησιότητας 30
A4. Μεταφορά τεχνολογίας και καινοτομία που σχετίζεται με τη διασφάλιση της γνησιότητας 34
A4.1. Μεταφορά Τεχνολογίας από και προς τα έντυπα ασφαλείας 34
A4.2. Η καινοτομία και τα έντυπα ασφαλείας 36
Β. Η Επιστήμη και η Τεχνολογία που σχετίζεται με τα έντυπα ασφαλείας 41
Β1. Η τεχνολογία της εκτύπωσης 43
Β1.2. Οι μέθοδοι εκτύπωσης και τα χαρακτηριστικά τους 44
Β1.2.1. Μεταξοτυπία (Screenprinting) 46
Β1.2.2. Βαθυτυπία (Rotogravure Printing) 46
Β1.2.3. Εκτύπωση Ταμπόν (Pad transfer printing) 47
Β1.2.4. Τυπογραφία (Typography) 48
Β1.2.5. Φλεξογραφία (Flexography) 49
Β1.2.7. Ξηρά offset (Dry offset) 51
Β1.2.8. Ψηφιακή Εκτύπωση (Digital Printing) 51
Β1.2.9. Κατηγοριοποίηση Μηχανημάτων 54
Β1.2.10. Εκτύπωση στις Περατώσεις 55
B1.3. Οι εκτυπωτικές ιδιαιτερότητες των μελανιών με ηλεκτρικές ιδιότητες 57
B1.3.1. Παράγοντες που επηρεάζουν το σχήμα της κεραίας 58
Β1.3.2. Σχήματα κεραιών RFID που έχουν εφαρμοστεί σε πειράματα 60
Β3. Τα υλικά μέρη των εντύπων ασφαλείας 66
Β.3.1. Τα υποστρώματα των εντύπων ασφαλείας 66
Β3.1.1. Κατηγοριοποίηση υποστρωμάτων 66
Β3.1.2. Χαρακτηριστικά των υποστρωμάτων των εντύπων ασφαλείας ανά υλικό 67
Β3.1.2.1. To χαρτί ως υπόστρωμα έντυπου ασφαλείας 67
Β3.1.2.2. Τα συνθετικά πολυμερή ως υποστρώματα εντύπων ασφαλείας 68
Β3.1.3. Σήμανση με Taggants 72
Β3.1.4. Επιλογή υποστρωμάτων εκτύπωσης 73
Β3.2. Πρόσθετα υλικά που ενσωματώνονται στο έντυπο 74
B3.3. Μελάνια με ηλεκτρικές και οπτικές ιδιότητες 75
B3.3.1. Εισαγωγικά στοιχεία για το μελάνι 75
B3.3.2. Το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα και η σχέση του με το μελάνι 76
B3.3.3.1. Ομάδες μελανιών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά 81
B3.3.3.2. Μελάνια που χρησιμοποιούνται στα έντυπα ασφαλείας 83
B3.3.3.3. Κατηγοριοποίηση μελανιών με ηλεκτρικές και οπτικές ιδιότητες 84
B3.3.3.4. Μελάνια μηχανικώς αναγνώσιμα και μηχανικώς διακριτά 85
B3.3.4. Τα υλικά των αγώγιμων και φθορίζοντων μελανιών 87
Γ1. Χρησιμοποίηση υλικών με ηλεκτρικές ιδιότητες 91
Γ1.1. Συμμετοχή στην διαδικασία ανάπτυξης αγώγιμων υλικών 91
Γ1.2. Χαρακτηρισμός δειγμάτων 94
Γ2. Χρησιμοποίηση υλικών με οπτικές ιδιότητες 94
Γ2.1. Εμποτισμός φθοριζόντων υλικών σε ίνες βαμβακιού και χαρτοπολτού 94
Γ2.1.1. Χαρακτηρισμός εμποτισμένων ινών 95
Γ2.2. Εκτύπωση φθορίζουσας μελάνης σε τυπωμένα δείγματα χρωματικής σκάλας. 98
Γ2.2.1. Χαρακτηρισμός τυπωμένης χρωματικής σκάλας 100
Ι. Τετραχρωμία και χρωματικός Χώρος CIE Lab 109
*Η κυρία Πιττάκη Χριστίνα είναι Τεχνολόγος Γραφικών Τεχνών, Msc, “Έξυπνη Συσκευασία, Νέες Τεχνολογίες και Μάρκετινγκ”, υπηρετεί ως Αστυνομικός, και είναι Εκπαιδευόμενη βοηθός εμπειρογνώμονα στον “Τομέα Εξέτασης Εντύπων Ασφαλείας” στα Εγκληματολογικά Εργαστήρια της ΕΛ.ΑΣ. «Η συμβολή των μελανιών με ηλεκτρικές και οπτικές ιδιότητες στη διασφάλιση της γνησιότητας των εντύπων ασφαλείας» αποτελεί την διπλωματική της εργασία, η οποία είναι προσβάσιμη στην βιβλιοθήκη της πανεπιστημιούπολης 1 του Π.Α.Δ.Α.